Showing posts with label Ifugao. Show all posts
Showing posts with label Ifugao. Show all posts

Friday, July 25, 2014

Kulippo

Kulippo is an edible round snail found in the rice paddies. It is commonly referred as "kuhol" or "suso".




Tuesday, June 24, 2014

Gotad Ad Ifugao

Gotad is an Ifugao term which refers to a large gathering of people. This is a celebration which represents phases of prestige rites in which people living around the community meet on the village of the family conducting the rites.

Gotad Ad Ifugao is a long week prestige festival celebrated every year by the Ifugaos to commemorate the Ifugao Foundation. This is celebrated after the harvest season of palay locally known as "tinawon" meaning yearly or every year wherein Ifugaos from the different municipalities are gathered in Lagawe, the capital town of the province to perform various activities. This is a form of thanksgiving celebration after a long year of hard work.

The theme for 2014 Gotad Ad Ifugao is "A Celebration of Cultural Heritage as Foundation for Self Determination and Sustainable Development". Different municipalities of the province will participate the activities that will feature them, their culture and the progress of their own lands. Olympic sports and indigenous sports competition, ball games and cultural competition including beauty pageant are among the list of activities prepared by the province for this year's celebration. Featured indigenous sports are bultung (wrestling), hinnukting, guyyudan (tug of war), akkad (kadang kadang) race, uggub and others.

Schedule of Activities
A Celebration of Cultural Heritage as Foundation for Self Determination and Sustainable Development
Float Parade contest 









Street Dancing Parade and Contest






Different products from the municipalities of Ifugao 







Tuesday, July 30, 2013

Cordillera Song: Montanosa

Montañosa a nagan, ili a kaigorotan
Ta isu ti kadakkelan a probinsya ti pagilyan

Gapu ti kalawa na, isu nga pinagkap-at da
Benguet, Ifugao, Bontoc ken Kalinga-Apayao

Ili mi jay Sagada, Nagado ti turista
Jay Bontoc ti kabisera ta ijay ti sentro na

Maysa met a kapintasan dito’y sangalubungan
Inagdan a kabite, Rice terraces jay banaue

Kakabsat a madaydayaw inkam man ipasindayaw
Tattao jay Ifugao narespeto ken nadayaw

Maysa met a probinsya makuna a Kalinga
Nagtitirad ti agong da nala-ing da pay a gumangsa

Ili da jay Apayao awan kano ti agtaktakaw
Agkawara ti karabaw ngem awan met ti mapukaw

No panggep ti kaykayo nagado jay hundred two
No kayat yo ti repolyo, mountain trail papanan yo

Napessak a babalasang nagado jay Kapangan
No panggep iti kukod mapan kayo ijay Bokod

No minas iti silaw naglawa jay Ambuklao
No minas ti patatas mapan kayo ijay Buguias

No minas ti balitoc, Philex, Balatoc ken Antamok
No minas iti gambang i-jay Lepanto, Mankayan

No ado ti ta- tao, mas karkaro ditoy Baguio
Ngem awan kano sirbin ti Baguio nu awan ti basurero

Saan yo a liplipatan tay lugar a Taluan
Ta isu ti nagtsamba-an bulakbol a ka-aduan

No panggep ti pag-gudtayman, 168 ti papanan
ta ijay ti pagsasabatan babaros ken babalasang

Ken sadino man ti papanan, intero nga amianan
Awan ti pagdanagan nu Dangwa bus ti pagluganan

Saturday, February 9, 2013

Bogwa- Old Ifugao Tradition

OLD IFUGAO TRADITIONS - BOGWA
(Bone Cleansing Ritual)
by Anderson Tuguinay

“Bogwa” is the practice of exhuming the bones of the dead, cleaning, re wrapping and returning them to the grave or “lubuk. The Ifugao is one of the ethnic groups in the Cordillera region of the Philippines that practice this tradition of exhuming their dead usually after a year or more depending on the desire and necessity. The Ifugaos traditionally see it as a family responsibility towards the deceased loved one and a necessity for those left behind in order to prosper and live at peace with the spirits of their departed. With all the animals offered to appease the spirits of the dead, the bogwa is one of the most expensive native rituals next to a wedding. Three days of feasting rather than mourning is expected and an open invitation is extended to everyone within or outside the community. Performing bogwa shows not only the love and care to a family member even though he died several years ago but also the concern, love, care and hope for prosperous years for the living ones. Bogwa repeats the normal burial ceremonies and activities when they died without the expression of grief.

Ifugaos before western influence did not embalm their dead nor place it inside coffins. Instead, the corpse is bathed and clothed with the traditional g-string or “binuh-lan” for men and “ampuy-yo” for women. The deceased is seated in betel nut trunks called hadag fabricated under the house or da-ulon. With the absence of embalming chemicals, the corpse decay fast and only the bones remain in the tomb after year duration. Traditionally, early Ifugaos would just open up the tomb (lu-buk/gu-ngat), gather up the bones (tinip-lud) and after cleaning, wrap it in a new burial blanket called gamong. The bones are not brought to the residence for the bogwa but instead returned immediately to the grave. A pig is butchered as an offering to the dead. This is called “pinapong-pong” meaning to take hold or to grasp. It is believed that the sacrificed pig is given to the spirit of the dead who thereby brings it to his ancestors. The “bogwa” comes in later either by necessity or obligation.

Because of current legally required embalming practices, the cadaver is still intact and mummified even after two years, thus the decimation of the “tinip-lud” practice. When the “bogwa” ritual becomes a necessity, the bones have to be separated from the mummified cadaver. The bones have to be forced out from the sockets and the flesh to be scraped out with the use of knives and other instruments. Sometimes the hair and the face are still intact and recognizable but with the tradition, the skin and the hair have to be removed as a requirement for cleaning. The bones are then cleaned and neatly arranged in a new gamong with the leg bones (femur, tibia and fibula) first. The arm bones (humerus, ulna and radius) come in next. Pelvic, rib and other loose bones are gathered in the center of the piled bones. The skull comes finally on top. The burial blanket is folded wrapping the bones in place and carried to the residence for the “bogwa”. Several persons gathered for the wake that would consist of three days and two nights. During the “bogwa”, it is the obligation of the family to serve dinner to persons attending the wake. Snacks, confectioneries and alcoholic beverages are also served. “Hud-hud” is sung nightly by elderly folks who come in droves to attend the wake. Christian religious groups also participate by praying the rosary and singing religious songs during the wake. A “bogwa” is characterized by presence of several persons day and night, as it is customary that even in the wee hours of the morning several persons are seen gathered to where the bones are laid.

Customary to Ifugao traditions, the grave is opened in the morning. The bones are cleaned, wrapped in a new “gamong” and brought to the residence for the “bogwa”. This ritual could be a day wherein the bones are brought back to the grave in the afternoon of the following day or it could be up to three days and two nights. During a three day ritual, the first day is called the “boh-wat”, the second day is called the “kad-wa” and the third is called the “kat-lu”. Pigs are butchered everyday with the exception of a carabao or a large pig during the “kat-lu”. A carabao is butchered if the deceased was not given the traditional “dangli” during his death or if the family wishes.

During this occasion, some parts of the animals butchered are given to relatives as a sign of kinship. This is called “bolwa”. The “lapa” (front legs) and “ulpu” (hind legs) are the choice parts for the “bolwa”. The “lapa” (left and right front legs) are given to families related to the father and mother of the deceased. The “ulpu” is given to the persons who are related to the in-laws of the deceased. The rest of the meat is cut into chunks and cooked as viand for people attending the wake. It is the “mun-ngilin” who decides and directs the separation of meat portions intended for the “bolwa”. The separated meat portions are immediately given to the representative of each clan who in turn calls for clan members and divide the meat amongst them.

In the afternoon of the “katlu” (third day) the bones are brought back to the grave with the usual three gongs accompanying the entourage. The bones are positioned inside the grave with the skull facing opposite the grave opening. Family members enter the grave one at a time slightly shaking the skull saying their farewell. When about to close the slab or stones that seals the grave, two “lawit” is lowered inside and pulled briskly when closed. It is believed that the “lawit” will pull back any stray soul of any person who entered the grave either for reason of doing maintenance work or saying their respects. Once the grave is closed, one of the “lawit” is given to a family member or relative who briskly walks ahead without looking back. When the person carrying the “lawit” reaches the residence, he stacks it in the corner of the house. The other “lawit” is left beside the grave door. A “lawit” is a “pu-dung” or a cogon grass, the leafy edge tied in an over hand knot.

The “munbaki” performs the “kib-kib-lu” or closing rite when the family reaches home. In the prayer (baki) of the pagan priest, he asks the “Maknongan” (God) that the “bogwa” benefit the spirit of the deceased and the family. In the “kib-kib-lu” ritual, the jaw bone of the pig butchered during the “katlu” is added to the betel nut (moma), piper betel (hapid) and a bottle of native wine (baya) which are placed in the “liga-u” (rice winnowing tray).

The culminating ritual is the “kig-gad” which is performed a day after the “bogwa”. This is the final and culminating phase. A large rooster (poltan), a large hen (up-pa) and four other medium chickens (umatub-lu) are needed for the ritual. More chickens are added to suffice the viand for those persons present during the ritual which is done by one or two pagan priests. The chicken being offered in the ritual is held by the feet and wings by a person while the “mun-baki” holds the head and incises the neck with a sharp knife. As soon as blood spouts out, the “mun-baki” starts his prayer. The roster and the hen (first and second) are offered to the “mundomod-mang” (genealogy). Only the names of deceased persons are mentioned during the “baki”. The roster and hen are sacrificed one at a time. The third chicken is offered to the “matungulan” or host. It is synonymous to the “maknongan” or supreme god. The “baki” for Matungulan said in part, “dawaton mi ta hay map-map-hod di iliyak ya dumakol di ag-gayam ya imog-mogan”, literally means praying for bountiful harvest and plentiful livestock. Bountiful harvest does not only refer to products from the rice fields but also from the habal or slash and burn agriculture.

The fourth chicken is offered to the “manah-ha-ut” from the Tuwali word “ha-ut” (noun) or “mun-ha-ut” (adjective) meaning to deceive or to cause to believe what is not true. The offering is intended so that the individual or family does not become a victim of deception or false belief. The “mun-ha-ut” symbolizes the fallacies and false belief of an individual that will tend to imperil his aspirations.

The fifth chicken is offered to the “ido”. The “ido” or “pit-pit”, a jargon in the Tuwali –Kiangan dialect is a small boisterous colorful bird with red and black feathers which is regarded as the bird that imparts an omen for a journey. It is believed that when the bird intersects the trail (mun-a-lawa) you are traveling, it is implying a warning that an untoward incident may happen. Traditionally, the traveler used to discontinue the journey or step aside from the trail for a few minutes to let the misfortune pass by. However, if the “ido” moves parallel to the trail seemingly accompanying the person, it is a sign of good luck. Idiomatically, the “ido” symbolizes the obstacles we encounter in our daily life. It is in this offering where the “munbaki” pleads in his prayer (tobotbal) that there will be no obstacles for the individual who toils for his welfare and wellbeing of the family.

The sixth chicken is offered as “paki-dal-da-lanan”. It is derived from the Tuwali word “dalan” (way) or “mun-dal-lanan” (to walk). In essence, it is the relation of an individual with the community and other people. The offering is for the charisma or luck of an individual that he may be blessed in all his undertakings and aspirations.

The bile of the animals and chickens sarificed in the ritual is inspected and given prognosis. Bile which is black and seemingly round, imbedded neatly and covered by the liver lobe is called “mabga”. This is the best prognosis as the offering is well accepted by the one to whom it is offered. If the bile is full but pale in appearance, it is called “im-makig”. The interpretation is that the spirit of the deceased wishes to take one of the family member with him in the unknown world. When the apex of the bile lies exceptionally outside the liver, it is called “mun-dung-dung-o”. It comes from the Tuwali word “dung-o” meaning to peep or looking through from the outside. The prognosis means that the spirit of the deceased is always looking at the family. Another type of bile prognosis is the “nakupo”. This is when the bile is exceptionally pale, thin and without any fluid. It connotes emptiness. Except for the “mab-ga” prognosis, the others are not favorable. Some rituals are recommended to attain bile which is “mab-ga”.

According to Apu Inugwidan, a well respected “munbaki” from Kiangan, Ifugao, there are three reasons why “bogwa” is performed, namely – “ligat” (hardship), when a widower plans to remarry (mun-bintan), and “ule” (kindness). The Tuwali word “ligat” is a synonymous to the Ilocano word “rigat” which means hardship or suffering. A family member who becomes sick is a form of “ligat”. It is believed that a spirit of the dead is causing the illness. It is also manifested in unusual dreams wherein it is believed that a spirit is implying a message. Extreme scenarios could be manifested by paranormal activities such feeling the unusual presence of the spirit (ma-min-da-ang), unexplained hearing of voices or other unusual occurrences. Personal accounts of some individuals who performed the “bogwa” because of unusual occurrences revealed that when the tomb was opened, it was found out to be flooded. It could also be that the grave could be full of ants or termites or a nail from the coffin pressing against the cadaver.

During earlier times when the “baki” was rigorously and meticulously practiced by early Ifugaos, it is customary that the family performs the “ketema” when a family member gets sick. “Ketema” is a “baki” ritual itself which involves the butchering of chickens. It is however more specific in determining who among the spirits of the dead relatives and deities causing the illness. The ritual is performed by three of more pagan priests depending on the necessity. As the ritual gains its momentum, the pagan priest/priestess performing the “ketema” would be more agitated as they mention individually the names of dead relatives and deities. As the pagan ministers chant the “ketema”, one among the persons present in the ritual would suddenly go in a trance, trembles and speaks incoherently which is a sign that the person is possessed (nih-kopan). Through the possessed person, the spirit identifies itself and makes known what he/she wishes to be done. In some instances, the spirit of the dead would request that he/she be brought home for the “bogwa”. The spirit would then leave the possessed person in a daze. So it is from this reason that the family shall perform the “bogwa” as a necessity no matter how costly it may be.

With the decrease of persons knowledgeable in performing the “baki”, families resort to “agba” instead of the costly “ketema” in determining whose remains are to be brought home for the “bogwa”. The “agba” is a method of the “mun-baki” to determine which ancestor is causing the illness. The ritual is done by one “munbaki” (pagan priest) with the use of two eggs, knives and other materials as a sign that the name of a spirit mentioned is the one causing the malady. The ritual starts with a “tobotbal” (prayer). Then the pagan priest one at a time utters the names of deceased relatives and at the same time place two eggs or two knives on top of the other. Surprisingly, when the name of the spirit causing the malady is mentioned, the eggs or knives used in the ritual stand upright on top of each for a few seconds thus giving the prognosis. It is however surprising that the materials used would not stand on top of each other if the name called is not the spirit causing the illness. When the spirit is identified, the “mun-agba” would then act as the medium and informs what the spirit desires or needs to be done. No chicken is sacrificed in this ritual.

Persons who die from violence are buried without the traditional butchering of the carabao called “dangli”. It is however a must that the bones be brought home for the bogwa after a year or more from the date of the burial. Seven to nine days after the victim is buried, the family performs the “opa”. It is a “baki” ritual practically focussed in calling the spirit of the dead to get down from the sky. It is believed that after the person have died from the violent incident, the spirit, after leaving the mortal body wondered up in the sky. Name calling in the ritual sometimes include the names of living persons who help or handled the victim after the incident. When the family feels that it is a necessity to bring home the bones for the bogwa, the opa ritual it is again done in the morning before the bones are brought in the afternoon. A pig is butchered during the opa ritual. A cluster of the red “dongla” leaves are tied to the hilt of the spear which is briskly raised towards the sky in the direction of the sun by the pagan minister who shouts name of the dead person. The spear is abruptly reversed with the blade towards the liga-u (rice winowing tray) shaking it briskly. It is during the bogwa that the traditional “dangli” is finally butchered. The bones are brought back traditionally to the grave after the ritual.

The Tuwali word “u-le” means kindness. The “kadangyan” (wealthy) or financially capable family performs the “bogwa” for no other reason than to maintain the tradition of remembering the dead. This is done as recognition for their wealth and prestige. It is also done as a basis for a reunion of relatives and clans. Ifugaos believe that when the dead are taken cared of and given what is due in a cultural tradition, the kindness shall be returned in the form of peace and prosperity for the family.

Bogwa is still performed by the Ifugaos. Some of the non-Ifugao settlers also perform the “bogwa”. The rituals for the “bogwa” is basically bone cleaning and a repetition of customs and traditions accorded to the recently deceased. The consistency of bogwa shows the love and care to a family member even though he had died several years ago. Bogwa as a tradition is more of a personal responsibility towards a love one rather than performing it as a necessity.




Thursday, June 28, 2012

Ifugao Folksong

Just want to post what my grandma taught us when she was still alive almost 2 decades ago. This might not be the right words as I and my siblings were too young at the time she was chanting this. If anyone of you know this, please feel free to correct or add more. Thanks..:)

Hi Bugan na'k Dammita-a-an
Bale dan nalagita-a-an
Babuy dan nabakgita-a-an
Manuk dan napaghinga-a-an


Bugan ud yang u, Bugan panguluwan u
Panguluwan Immaya, Immaya'n mamaypaydo
Mamaypaydo balili, balili'n hinikyadan
Hinikyaddana manding.

Manuk uy puko, Manuk uy gal gallaton
Timmayap ad Hallipan
Kuk-kuk-kuk-kulon  Bugan

Bugan udyangku
Bugan panguluwan u
Panguluwan Immaya
Immayan mamaypaydo
Mamaypaydo balili
Balilin hinikyaddan
Hinikyaddana Manding






Wednesday, July 27, 2011

Hudhud: Summary of the tale of Aliguyon

This is a summary of a long tale chanted during the harvest in Ifugao.

Once upon a time, in a village called Hannanga, a boy was born to the couple named Amtalao and Dumulao. He was named Aliguyon. He was an intelligent, eager young man who wanted to learn many things, and indeed, he learned many useful things, from the stories and teachings of his father. He learned how to fight well and chant a few magic spells. Even as a child, he was a leader, for the other children of his village looked up to him with awe.
         
Upon leaving childhood, Aliguyon betook himself to gather forces to fight against his father’s enemy, who was Pangaiwan of the village of Daligdigan. But his challenge was not answered personally by Pangaiwan. Instead, he faced Pangaiwan’s fierce son, Pumbakhayon. Pumbakhayon was just as skilled in the arts of war and magic as Aliguyon. The two of them battled each other for three years, and neither of them showed signs of defeat.
         
Their battle was a tedious one, and it has been said that they both used only one spear! Aliguyon had thrown a spear to his opponent at the start of their match, but the fair Pumbakhayon had caught it deftly with one hand. And then Pumbakhayon threw the spear back to Aliguyon, who picked it just as neatly from the air.
         
At length Aliguyon and Pumbakhayon came to respect each other, and then eventually they came to admire each other’s talents. Their fighting stopped suddenly. Between the two of them they drafted a peace treaty between Hannanga and Daligdigan, which their peoples readily agreed to. It was fine to behold two majestic warriors finally side by side.    
Aliguyon and Pumbakhayon became good friends, as peace between their villages flourished. When the time came for Aliguyon to choose a mate, he chose Pumbakhayon’s youngest sister, Bugan, who was little more than a baby. He took Bugan into his household and cared for her until she grew to be most beautiful. Pumbakhayon, in his turn, took for his wife Aliguyon’s younger sister, Aginaya. The two couples became wealthy and respected in all of Ifugao.

Tagalog
Isang araw, noong unanang panahon, sa nayon ng Hannanga, ang mag-asawang Amtalao at Dumulao ay nabiyayaan ng isang anak na lalaki. Ang pangalan niya ay Aliguyon. Siya ay matalino at masipag matuto ng iba’t ibang bagay. Katunayan, ang napag-aralan niyang mahahalaga mula sa mga kasaysayan at pangaral ng kanyang ama ay marami. Natuto siya kung paano makipag-bakbakan nang mahusay, at paano umawit ng mga mahiwagang gayuma. Kaya kahit nuong bata pa, tiningala na siya bilang pinuno, at hanga ang mga tao sa kanya.
Nang mag-binata si Aliguyon, ipinasiya niyang sagupain si Panga'iwan, ang kaaway ng kanyang ama, sa nayon ng Daligdigan. Subalit ang sumagot sa kanyang hamon ay hindi si Panga'iwan. Ang humarap sa kanya ay ang mabangis na anak nito, siPumbakhayon, marunong ng hiwaga at bihasa rin sa labanan tulad niAliguyon.
Hindi naaling, pinukol ni Aliguyon ng sibat si Pumbakhayon. Kasing bilis ng kidlat, umiktad si Pumbakhayon upang iwasan ang sibat at, kagila-gilalas, sinalo sa hangin ang sibat ng isa niyang kamay! Wala pang isang kurap ng mata, binaligtad ni Pumbakhayon ang sibat at hinagis pabalik kay Aliguyon. Umiwas din si Aliguyon at sinalo rin ng isang kamay sa hangin ang humahagibis na sibat. Binaliktad din niya at ipinukol uli kay Pumbakhayon.
Pabalik-balik at walang tigil, naghagisan at nagsaluhan ng sibat siAliguyon at Pumbakhayon hanggang umabot ng 3 taon, hindi pa rin tumigil ang bakbakan, at walang nagpakita ng pagod o pagsuko. Subalit sa bangis at dahas ng kanilang paghahamok, kapwa sila humanga sa giting at husay ng kalaban, at pagkaraan ng 3 taong bakbakan, natuto silang igalang ang isa’t isa.
Biglang bigla, tumigil sina Aliguyon at Pumbakhayon at nahinto, sa wakas, ang bakbakan. Nag-usap at nagkasundo sila ng payapa (paz, peace) ng kanilang nayon ng Hannanga at Daligdigan. Buong lugod na sumang-ayon lahat ng tao sa 2 nayon, at ipinagdiwang nila ang kampihan ng 2 bayani.
Sa paglawak ng katahimikan, umunlad ang dalawang nayon. Naging matalik na magkaibigan sina Aliguyon at Pumbakhayon. Nang sapat na ang gulang ni Aliguyon, pinili niyang asawa si Bugan, ang batang-batang kapatid na babae ni Pumbakhayon. Inalagaan niya sa bahay si Buganhanggang lumaki itong napaka-gandang dalaga.
Ang pilining asawa naman ni Pumbakhayon ay ang kapatid na babae ni Aliguyon, si Aginaya. Ang dalawang pamilya ay yumaman at iginalang ng lahat sa Ifugao.

Tuesday, July 26, 2011

Hudhud: Bugan an Imbayagda (Tuwali)


1
1 Indina ad dallinda kamaligda ya nangbunanda, hi ad Gonhadan
2 Inay Indangunay na Dangunay yana o..ya, o an in Panga’iwan
o..e
3 Pamadpamadana nah ladakan dah baleda peh gawana ya gawanadna,
hi ad Gonhadan.
4 Ya pindonay Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o ay nak
Panga’iwan o..e
5 Ot inkapyanay gagam Bugan an hi Bugan nayya ngadana,
o an nak Panga’iwan.
6 Tipe kah-in maki-kieka an hi Bugan nayya o..ya, o an nak
Panga’iwan o..e
7 Kombot mabugawan tah dalan nah hinal-on di nun-hanal-on
hinal-o ya kabobboble,
8 Ta eta mumbagah tah in-og da hi ablan inam an hi Indangunay
na Dangunay yana, o..ya, o an in-Panga’iwan o..e
9 Mungkuyugda ihunod dah ohladan umaldattanda lita-anganda,
hi ad Gonhadan;
10 Mungkohop dah dalan nah hinal-on di nunhanal-o o..
ya, kabobboble nemah o..e
11 Pal-iwanda ya pimantal dah pantal nah kadaklan hi
agpawanda, hi hi ad Huyadan.
12 Inoy imaddu day duma-lup hi in-ungan di bimoblen
bulalakkin na o..ya, o i-Huyadan nema o..e
13 He-a ke Bugan ay hi Bugan nana, di ngadana,
an hi nak Panga’iwan.
14 Ya makida-lup kah in-ungngan di bimmoblen
bulalakkin na, o..ya an i-Huyadan, nema o..e
15 Ta gawaok di kagawan ya gawanadna, hi ad Huyadan."
16 Indangunay linad-ang nay punbanggan na bananuh
agpawanda o..ya, o ad Huyadan nema o..e
17 Pal-iwana ya dintong nay atuyug di bimoblen bulalakkin
wada giligna ya giddena, o an i-Huyadan.
18 Ya in-ohnong nah daulon umaldattanda o..ya, o ad Huyadan
nema o..e
19 Nakaillung-ah Indumulao kay Dumulao ana di ngadana, a an
nun in-Amtalao,
20 "Nakayan dinutuk ditah mungkablan ya nunhanal-o o..ya,
kabobboble nema o..e
2
21 "Ya impidit nah liddingan di ambayungan di-i butung
nam di ya dinallingding
22 Ya lah-unonay ohladan umaldattana o..ya, o an
in-Panga’iwan.
23 Paldunganah Indangunay na Dangunay nana,
o an in-Panga’iwan.
24 Numbiyen da nah ohladan umaldattanda o..ya, o
ad Huyadan nema o..e
25 On hapitmu Indumulao kay Dumulao ana, o an nun
in-Amtalao:
26 "Hiddan mun nungkablan egimawah kagawan tuh gawana
o..ya, o ad Huyadan nema o..e
27 "Man-uke gimawak ya inggawak hi Bugan an hi Bugan nana
ngadana, o an nak Panga’iwan,
28 An ek igatang hi ablan ku ad indinan ad dallinda
kamaligda imbunanada, hi ad Gonhadan."
29 "Tipet kah-in di gatangon hi Bugan an hi Bugan nayya
o..ya o an nak Panga’iwan o..e"
30 "Takombo te igatangku damdama," kalyon Dangunay ya
ngadana, o an in-Panga’iwan."
31 "Takombo mu hogpontay tumindung an baletakuh peh gawana
ya gawanadna, hi ad Huyadan."
32 Eta gammalon di limangaon inda-din dah duylungda o..ya,
Dangunay yana, o an in-Panga’iwan.
33 "Man uggeyak man naupah," an kalyon Indangunay na
Dangunay yana, o..ya, o an in-Panga’iwan o..e
34 Indumulao an ingguyud nah ablan indawat nan Dangunay ya
Dangunay yana o..ya, o an in-Panga’iwan o..e
35 "Omman iliglig kuy dalanok," an kalyon Indangunay ya
Dangunay yana, o an in-Panga’iwan,
36 "Ta adiyak motwaon ke Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an
nak Panga’iwan o..e"
37 Ya kon ne bon timingay algon nan umalgon algon na hi
algodna ya nangimbukig.
38 Ya pinitonay punbanggan na bananuh agpawanda, hi ad
Huyadan;
39 Ya in-ohnong mu banhan nah punbangga na bananuh agpawanda
o..ya,o ad Huyadan nema o..e
40 An tingkukam hi Bugan an hi Bugan nana ngadana, o an nak
Panga’iwan.
3
41 Inay kattog an intangad Bugan an hi Bugan nayya
o..ya, o ay nak Panga’iwan o..e
42 "Kon eh inah diyen," kalyon Bugan an hi Bugan nana,
o an nak Panga’iwan.
43 "Inay ot immibayag hi inan Dangunay na Dangunay yana
o..ya, o an in-Panga’iwan o..e"
44 Ne kattog hi Bugan intikid na tininganay pantal nak
kadaklan hi agpawanda, o ad Huyadan.
45 Linad-ang nay punbanggan na bananuh agpawanda o..ya, o
ad Huyadan nema o..e
46 Inay kattog Bugan napuddan nah punbanggan na bababuh
agpawanda, o ad Huyadan.
47 Inoyda atuyug day bimoblen bulalakkin na o..ya, o ad
Huyadan nema o..e
48 Otne imbohwat dah nah ugo ya umandoy da nah bannutan.
49 Hogpon day tumindung an baleda peh gawana, o ad Huyadan.
50 Indumulao indap-unan intulud di ligau nah huguhug nah
baleda peh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan.
51 Punyagyag nay himbatawil an pageh tumindung an baleda
peh gawana o..ya, o ad Huyadan nema o..e
52 Intulud nan Bugan an hi Bugan nana, o an nak Panga’iwan.
53 Ya ul-ulluton kattog Bugan an hi Bugan nayya o..ya,
o an nak Panga’iwan o..e
54 Ya an neh Indumulao kay Dumulao ana, o an nunin-
Amtalao,
55 Ya lah-unonay ohladan umaldattanda o..ya, o ad Huyadan
nema o..e
56 Ena yap-awon di bannutan ta waet makkayyap-o on impa-en,
Indumulao ya Dumulao ana, o an nun in-Amtalao.
57 Impaayagnan Bugan di inulutnah tumindung an baleda
peh gawana, hi ad Huyadan.
58 Inlah-una inkidung nah pambiyuwan hi ohladan umaldattanda
o..ya, o ad Huyadan nema o..e
59 Impidit na bannutan ya annakkayang makaddam-ot di
bannutan hi ohladan umaldattan da lita-angan da o
ad Huyadan.
60 Ne takon anhan anhan kattog an-anutan Bugan an hi Bugan
nayya o..ya, o an nak Panga’iwan o..e
4
61 Kay anhan ot lop-ahonay binayuna ohladanda umaldattan
dah lita-angan da, hi ad Huyadan.
62 Taopana ot idawat nan Indumulao kay Dumulao ana o..ya,
o an nun in-Amtalao o..e
63 Ya inuy-uy na boy paluttan hi ohladan umaldattanda
lita anganda, o ad Huyadan
64 "Anakkayang on dan eyak kattog pakappha-on ke tuwen,"
kalyon Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o ay nak
Panga’iwan o..e
65 Pah-onona ta ipitonah pun-ub-ubbuha nah punbanngan na
bananuh agawanda, hi ad Huyadan.
66 Ni-mon wadaday in-ungan di bimoblen bulalakkin na o..ya,
i-Huyadan nema o..e
67 "Homkonak di banhan ta ilad-ang yuy paluttan hi tumindung
an baleda peh gawana, hi ad Huyadan."
68 Ot hinhimokyun in-ungan di bimoblen bulalakkin na o..ya,
o i-Huyadan nema, o..e
69 Ot idawat dan Indumulao kay Dumulao ana o..ya, o an nun
in-Amtalao o..e
70 Inoy an napnuy ligaun indawat nan Bugan an ay Bugan nayya,
kattog anhan, o an nak Pagaiwan.
71 "Anakkaya banhan hi inan hi Indumulao mu ta ot punggamalon
ditan," kalyon Bugan an hi Bugan nayya
o..ya, o an nak Panga’iwan o..e
72 Umat boh galaygaynan linullumbagan kattog di galaygay
Bugan an ay Bugan nana, o an nak Panga’iwan.
73 Mu takon on ihanhanakul nan mumbayubbayu nah ohladan
umaldattanda o..ya, o ay Huyadan nema o..e
74 (Loktat ya ingiddena ya himbatangan boy algodna ya hi
algodna, ya nangimbukig.)
75 Oya gimuguwok han balangbang Aliguyon Dagdaguyon nana
o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
76 An nabangad an obimoykat hi hinal-on di nunhanal-o ya
hinal-o ya kabobobble.
77 Oya totokkolonay Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o ay nak
Panga’iwan o..e
78 Inhablenay balangbangna nah pakid di baleda peh gawana ya
gawanadna, hi ad Panga’iwan o..e
79 Impiditnah bannutan ahhudanay Bugan an hi Bugan nayya,
o..ya o an nak Panga’iwan
80 Nadnadngolan Indumulao kay Dumulao ana, o an nun in-
Amtalao
5
81 Nakaillung-ah-nah hagpon di tumindung an baleda
peh gawana, hi ad Huyadan.
82 "Man he-ake Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an
hi nak Amatalao o..e
83 Omman adim ahhudan te omman ginatangkun ablan taku
kagawan tuh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan."
84 Ne ot yan adi mangngol hi Aliguyon Dagdaguyon nayya
o..ya, o an hi nak Amtalao
85 Bimmoh-ol hi Indumulao kay Dumulao ana, o an nun-in-
Amtalao,
86 "Kombot dehnay kadwan di tumundung an baletakun gawana
ya gawanadna, hi ad Huyadan."
87 Nun-am-amlong ot yay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya,
o an hi nak Amtalao o..e
88 Ot linop-ada taopanda ot ighop dah kadwan man tumindung
an baleda peh gawana ya gawanadna, e ad Huyadan.
89 Ta neh Aliguyon an mangada-din hinah tumindung an
baleda peh gawana o..ya, o ad Huyadan nema o..e
90 Kay anhan ot linutu day limingaon inda-din dah
dulungda umayada, hi ad Huyadan.
91 Akudunat itulud nah dinad-an Bugan an hi Bugan nayya
o..ya, o ay nak Panga’iwan o..e
92 Ot nabhug dat pawaklin da ot idlig day imadadah
pamadingan nah baleda peh gawana ya gawanadna, o
ay Huyadan.
93 Ya gintud na boy mungkahilong boy algodna o..ya, ya
nangimbukig nema o..e
94 Mungug-uggipan da ta nganay emawa-way kubbuhanda
bigbigatdah gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan.
95 An ney hapit Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an
hi nak Amtalao o..e
96 "Nayya ta eta munyaya hi punbanngan na bananuh
agpawanda, o ad Huyadan."
97 Indinan ad dallinda kamaligda ya nangbunanda, o
ad Huyadan,
98 Mun-ogog-ada malmalya dah dalan na hinal-on dim
nunhanalo..ya, abobboble nema o..e
99 Inikhop dah pantal nah kadaklan hi agpawanda, hi
ad Huyadan,
100 Linad-ang day punbanngan na bananuh agpawanda o..ya,
o ad Huyadan nema o..e
6
101 In-ohnong bon Aliguyon Dagdaguyon nana, o an da nak
Amtalao;
102 Imbughut nah liddingan di ambayungnan di-i o..ya
dinallingding ading o..e
103 Mumbiyebbiyen dah punbanngan na bananuh agpawanda
numpayawanda, hi ah Huyadan.
104 Ingkub-it nay liddingan di ambayungnan di-i o..ya
dinallingding ading o..e
105 Ya mumbakabakag da boh punbanngan na bananuh agpawanda
numpayawanda, hi ad Huyadan.
106 Athidih kabigbigat pe tuh dagawan tuh gawana o..ya,
o ad Huyadan nema o..e
107 Inay hapit ten Bugan an hi Bugan nana, e an in-Aliguyon,
108 "Ondan he-a adita numbangad," an kalyonan Aliguyon
Dagdaguyon n ayya o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
109 "Man dumi-yun ta ta ingganay ibokla tay punbanngan na
bananuh agpawanda, hi ad Huyadan."
110 "Oya innum mon he-a di gulukay nah kagawan tuh gawana
o..ya o ay Huyadan nema o..e
111 "Mumbangadak man pe," kalyon Bugan an hi Bugan nana,
o an in-Aliguyon.
112 "Mu ondan adika udot mahiwon mahilngan hi nah hinal-o di
nunhanal-on o..ya, o kabobboble nema o..e?"
113 Bugan mon inlukhu nah pa ntal nah dadaklan hi agpawanda,
hi ad Huyadan.
114 Pal-iwanat nidattong ad indinandad dallinda kamaligda,
hi ad Huyadan.
115 Ya don enahdom nakahillong boy algodna o..ya, o
nangimbukig nema o..e
116 Nen kimayakabakab day gulukay hi tumindung nah baleda
peh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan
117 Ot ya abuh bugan hogponay tumindung an baleda peh gawana,
hi ad Huyadan.
118 Ot taganay banawat hi pundap-ulan nah baleda peh gawana
o..ya, o ad Huyadan nema o..e
119 Ya ne ot yah Indumulao kay Dumulao ana, o an nun in-
Amtalao,
120 An giligonay nunggilig di bulalakkin na o..ya, o ad
Huyadan nema o..e
7
121 Dimatong hi tumindung an baled peh gawana, hi ad Huyadan,
122 Nakaillung-ah uya hapon nah baleda peh gawana o..ya, o
ad Huyadan nema o..e
123 "Ne andaan moy Aliguyon Dagdaguyon nana, o an hi nak
Amtalao?"
124 "Omman hi Aliguyon ya dimi-yun hi ad indinad dallinda
kamaligda nangbunanda, no ad Halladung,
125 Nangamung kanuy iboklanay punbanngan na bananuh agpawanda
o..ya, o ad Halladung nema o..e"
126 Adika ot mahuyaman, Bugan an ay Bugan nana, o..ya, an
in-Aliguyon."
127 Inay an mangey nomnom Bugan an hi Bugan nana, kattog
anhan, o an in-Aliguyon."
128 "Oya nen edita bo kattog ipidwan igatang hi mungkabla ya
nunhanal-o o..ya, o kabobboble nema o..e
129 O ta iphod mo kattog bugan o ay Bugan nana, o an in-
Aliguyon o..e
130 Maid aga timalan-uy gulukay an hi kinob-al nah baleda peh
gawana, hi ad Huyadan.
131 Ot mun-ada-din ka Bugan an hi bugan nayya o..ya, o
an in-Aliguyon o..e
132 Ya linutu nat akudona mo munggagammal hi Bugan an hi Bugan
Bugan nana, o an in-Aliguyon.
133 Damuna bo ya nakaillung -ah Indumulao kay Dumulao ana
o..ya o an nun in-Amtalao,
134 Galgal-an munggamal Bugan ay Bugan nana,
o an in-Aliguyon
135 Te anda-dai mo ot igide nay babana an hi potang ana
o..ya, nangimbukig nema o..e
136 Hohonnan kattog Bugan impa-enay inuggona nah tumindung an
baleda peh gawana, o ad Huyadan.
137 Lah-unonay ohladan umaldattanda o..ya, o ad Huyadan nema
o..e
138 Kaya makattun-ud dah dalan nah hinal-on di nunhanal-on na
hinal-o, o kabobboble.
139 Pimantal dah pantal nak kadaklan hi agpawanda o..ya, o ad
Halladung nema o..e
140 Ya numpanu namuddawe mamaddikit nah habbiyan nah duntugna
oya bulludna, ya numpatangan.
8
141 Imma-ablat da nah habbiyan na duntugna o..ya, ad Numpatangan
nema o..e
142 In-ohnongmu Indumulao kay Dumulao ana, o an nun in-
Amtalao.
143 Imbughut nah liddingan di ambayung nan di-i o..ya,
dinallingding ading o..e
144 Numbiyebiyen nah habbiyan na duntugna ya bulludna, ad
Numpatangan.
145 Pahiknad nat ikub-it nay liddingan di ambayunganan di-i
o..ya, dinallingding ading o..e
146 Ot mundaydayyu dukugonay habbiyan na duntugna ya bulludna,
an ay Numpatangan
147 Inikhop dah pantal nah kadaklan hi agpawanda o..ya, o ad
Huminang nema o..e
148 Linad-ang day punbanngan na bananuh agpawanda, hi ad
Huminang.
149 Pal-iwanda hihidol da nah bimoblen bulalakkin na o..ya,
o i-Huminang nema o..e
150 Ne ot nay-unon day pambiyuwan hi ohladan umaldattanda
lita-anganda, hi ad Huminang.
151 Ya nakaillung-ay Magappid magmagappid ana o..ya, o
an in-Dinug-anan o..e
152 Nakayan dinutuk ditah mungkabla ya nunhanal-o nah hinal-o
kabobboble o..e
153 Ne ot yan impidit nah liddingan di ambayungan di-i o..ya,
an dinallingding ading o..e
154 Ya umhep hi ohladan umaldattanda lita-aganda, hi ad
Huminang.
155 Numbiyen dan Indumulao kay Dumulao ana o..ya, o an
nun in-Amtalao o..e
156 "Hiyadan yun egimawah dagawan tun gawana ya gawanadna, hi
ad Huminang?"
157 On dan mibaghagay Indumulao kay Dumulao ana,
o..ya, o an nun in-Amtalao o..e
158 "On man inggawak hi Bugan an hi Bugan nana, ot anhan, o
an in-Aliguyon,
159 An ek igatang hi dayakkot hi ad indina ad dallinda
kamaligda, imbunanda, hi ad Huyadan!"
160 "Innakkayang on dan kah-in gatangok hi Bugan an hi Bugan
nana o..ya, o an in-Aliguyon o..e"
9
161 "Kombo te igatangku damadaman," kalyon Indumulao kay
Dumulao ana, o an nun in-Amtalao.
162 Magappid mon impidit nah limay botok an dayakkot dah
kagawan di gawana ya gawanadna, o ad Huminang,
163 Indawat nan Indumulao kay Dumulao ana o..ya, o an nun in-
Amtalao o..e
164 Gukuhan mon Indumulao kay Dumulao ana ngadana, o an nun
in-Amtalao.
165 Agtuwonat idakkang nah dalan nah hinal-on di nunhanal-o
o..ya, o kabobboble nema o..e
166 Oya pal-iwanat nidatong ad indina ad dallinda kamaligda
imbunanda, hi ad Huyadan.
167 Ya enahdom nakalillong boy algodna o..ya, an nangimbukig
nema o..e
168 Bohwatonay duwido na ta hogponay tumindung an baleda peh
gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan.
169 Damuna boy datngan Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an
hi nak Amtalao o..e
170 Ya nidattong hi tumindung an baleda peh gawana ya gawanadna,
hi ad Huyadan.
171 "Daan mo kanuy Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an in-
Aliguyon o..e"
172 Ot Aliguyon giligonay nunggilig an bulalakkin wadah giligna,
giddona, hi ad Huyadan.
173 Intangad nan Indumulao kay Dumulao ana o..ya, o an nun in-
Amtalao o..e
174 "Daan mog Bugan an hi Bugan nana, o an in-Aliguyon?"
175 Ya adi kumalih Indumulao kay Dumulao ana o..ya, o an nun
in-Amtalao o..e
176 Ya bimoh-ol ka Aliguyon Dagdaguyon nana, o an hi nak
Amtalao.
177 Impidit nah demoniyu impatu-ug nah tumindung an baleda
peh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan;
178 Ya kimmaynit hi Indumulao kay Dumulao ana o..ya, o an nun
in-Amtalao o..e
179 "On man hi ke Bugan ya wadad indina ad dallinda kamaligda
ya nangbunanda, hi ad Huminang."
180 Neh Aliguyon inhunod nah tumindung an baleda peh gawana,
hi ad Huyadan.
10
181 Ya hogponay tumindung an baleda ped gawana peh,
o..ya, o ad Huyadan, nema o..e
182 Ya manibanay agigitna intanodna impaladnay tumindung
an baleda peh gawana, hi ad Huyadan.
183 Ya binohboh-ol na impukhunay gimbatana nah pakid di baleda
peh gawana o..ya, ad Huyadan nema o..e
184 Ya inkonakom nay gimbatana nah dulungda kiddudiddungla, o
ad Huyadan.
185 Ya kon butikonay hinal-on di nunhanal-o o..ya, kabobboble
nema o..e
186 Ya pal-iwanay dalan ya inikhop nah pantal ya kadaklan hi
agpawanda nangawaanda, hi ad Halladung.
187 Minotwanay mammudawen matikid an habbiyan na duntugna
o..ya o ad Halladung nema o..e
188 In-ablatna hi abbiyan an duntugna nah bulludna, ad
Numpatangan.
189 Inoy ya in-uhdung na indina ad dallinda kamaligda nangbu
nanda hi ad Huminang.
190 Nundayyu pundayuday pambiyena nah duntugna o..ya,
Numpatangan nema o..e
191 Ya nunggawa kan natoltolwag boy algonda ya algodna, ya
nangimbukig
192 Ya minotwawaan da Bugan ke Daulayan ay Daulayan nayya
o..ya, o an hi nak Dinug-anan
193 An ne kattogna makkatun-ud da nah punbanggan na bananuh
agpawanda numpayawanda, hi ad Huminang.
194 Ininuda bo ot gawaon da tuh kagawan tun gawanadna o..ya,
o ad Huminang.
195 Indina ad dallinda kamaligda ya nangbunanda, o ad Huminang;
196 An muntuntun-ud dah punbanggan na bananuh agpawanda
o..ya, o ad Huminang nema o..e
197 Ya minotwan Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, an hi nak
Amtalao o..e
198 " An de damdaman inda-lop inalindat dah Bugan an hi nana,
o an in-Aliguyon."
199 Hi Aliguyon mon mundayyu dukugonay habbiyan na duntugna
o..ya, hi ad Numpatangan nema o..e
200 Imaludana hi pantal nan kadaklan da hi agpawanda nawaanda,
hi ad Halladung.
11
201 Pangpangbunanay numpillak hi pantal hi kadaklan hi
agpawanda o..ya o ad Halladung nema o..e
202 Imbughut nah dinallingding an di-i ambayungan di butung
nan di an dinallingding;
203 Munnomnomnom ay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an hi
nak Amtalao o..e
204 Impahiknad na ot ya abuy ya tindogna ya ginayop nay pantal
nak kadaklan hi agpawanda nunaanda, hi ad
Halladung.
205 Daan ot moy mamagmagyan mamaddikit an di-e o..ya, i-
Halladung nema o..e
206 Duma-lupan dah kadaklan hi agpawanda, hi ad Halladung.
207 Minotwanay Aliguyon an nunlingey pantal an kadaklan hi
agpawanda o..ya, o ad Halladung nema o..e
208 Butbutikonat egumah kagawan tun kagawan da gawanadna, o
ad Halladung;
209 Dinatnganay Aguinayan Aguinayan na, o an in-Aliguyon o..e
210 "Man makadinolka Aguinaya na, o an in-Aliguyon,
211 Nu man dehdi man hi Aliguyon an nunlingayanay pantal nah
kadaklan hi agpawanda, hi ad Halladung."
212 Aguinaya mon munggag-ah aamod an bulalakkin na o..ya,
i-Halladung nema o..e
213 De moy aamod mon pitawon day pantal nah kadaklan hi
agpawanda nunggawaanda, o ad Halladung.
214 Eda iabbay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an hi nak
Amtalao o..e
215 Igawa dah kagawan tuh gawana ya gawanadna, hi ad Halladung.
216 "Da-yu ken aayod an bulalakkin na o..ya, an i-Halladung
nema o..e
217 On ayu mangalah kawayan an kapyaon yuh haludgag Aliguyon
Dagdaguyon nana, o an hi nak Amtalao."
218 Loktat enunggaway nan algod na o..ya, ya nangimbukig nema
o..e
219 Impahiknad day haludag Aliguyon Dagdaguyon nana, o an hi
nak Amtalao.
220 Inhaludag da moh pamalin hi dinaulon nah baleda peh gawana
ya gawanadna, hi ad Halladung.
12
221 Gibbuhon yun humangaon mamagmagyan mamaddikit an di-i
o..ya, an i-Halladung nema o..e
222 Loktat ya nun-indingngol hi hinal-on di nunhanal-o nah
hinal-o kabobboble.
223 Inhidol nah dallinda kamaligda ya nangbunanda, hi ad
Huminang.
224 Nangnangolan Bugan an hi Bugan nayya o..ya, an in-Aliguyon
o..e
225 Aganna pe ta kimkimaok hi nunggilig hi bulalakkin wadah
giligna giddena, o ad Huminang.
226 Dinatnganay magawogawong an aamod an bulalakkin na o..ya,
an i-Halladung nema o..e
227 Ialiyu dit apulak han mom-on Bugan an hi Bugan nana, o an
in-Aliguyon
228 Im-ma-id yun asunmod an bulalakkin o..ya, an i-Huminang
nema o..e
229 "Tehtuy hin-it-ay mu itabbin min ehumungdu hi indinan ad
dallinda kamaligda imbunanda, hi ad Halladung."
230 Intippetipen Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an
in-Aliguyon o..e
231 "Ekami makimotwah nunlingayan Aliguyon Dagdaguyon nana,
o an nak hi nak Amtalao."
232 "Inay ot had-on yu dih Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o
an in-Aliguyon o..e
233 Aga ot ni-an ta ek ibagan inan Bugan hi Magappid Magmaggapid
ana, an in-Dinug-anan."
234 Bugan an inhunodnah nunggilig an bulalakkin o. .ya, i-
Huminang nema o..e
235 "He-a ke inan Magappid Magmagappid nana, o an in-Dinuganan,
236 Umbun mu ot te makikieyak hi aamod an bulalakkin na
o..ya, i-Huminang nema o..e
237 "Eyak makimotwah nunlingayan kanun Aliguyon Dagdaguyon
nana, kattog anhan, o an hi nak Amtalao."
238 "Kombo-ot," an kalyon Magappid ana o..ya, o an nak Dinuganan."
239 "Mu ta wada hi tulang mun hi Daulayan
Daulayan nana, o an nal Dinug-anan."
240 "Numbalyag hi umali ke ya hungduwonay dalan nah hinal-o
di nunhana-o o..ya, kabobboble nema o..e"
13
241 Neh Bugan an kayintalliling nidattong hi aamod an bulalakkin
wadah giligna giddena, an i-Huminang.
242 Makikie mo indakangna nah hinal-on di nunhanal-o o..ya,
kabobboble nema o..e
243 Pal-iwanda ot inikhop dah pantal nah kadaklan hi agpawanda,
hi ad Halladung.
244 O ya ta ilad-ang dah punbanggan na bananuh agpawanda
o..ya, o ad Halladung nema o..e
245 O ya hi Bugan an mamukpukail hi aamod an bulalakkin wadah
giligna giddena, o ay Huminang.
246 An hiyay namangulun ehumigup hi tumindung an baleda peh
gawana ya gawanadna, o ad Halladung.
247 Inay an in-ayuduk nah daulon nakaidupit hi Aliguyon Dagdaguyon
nana o..ya, o an nak Amtalao o..e
248 Ya kindom nay aguyayopnah daulon di tumindung an baleda
peh gawana ya gawanadna, hi ad Halladung.
249 Inay hi Daulayan nayya o..ya, o an nak Dinug-anan o..e
250 Nabangad an ebimoykat hi hanal-on di nunhanal-on hinal-o
kabobboble.
251 "Andaan boh Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an
in-Aliguyon o..e"
252 "Omman hi ke an nakikieh aamod an bulalakkin wadah
gilig na, ay i-Huminang;
253 Ekanu makimotwah nunlingayan Aliguyon Dagdaguyon nayya
o..ya, o an nak Amtalao o..e"
254 "Takon ot anhan ya hin-od nah tulangnan hi Daulayan ay
Daulayan nana, o an nak Dinug-anan."
255 "Man pe hay hapitna kalyonay hinapugnay mangun-unud ka
nah hinal-on di nunhanal-o o..ya, kabobboble nema
o..e"
256 Daulayan bo damdaman malmalya hinal-on di nunhanal-o an
kabobboble.
257 "Adiyu anhan inol hi aguyu bimoblen bulalakkin na o..ya,
o ad Halladung nema o..e"
258 In-uhdung nah nihdiyan di tumindung an baleda peh gawanay
gawanadna, hi ad Halladung.
259 "Omman kadiwan mu tulangkun hi Aliguyon Dagdaguyon nayya
o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
260 Te man ket ginawan di kagawan tun gawana ya gawanadna, o
ad Huminang
14
261 On dan makallam-ok ya waday nangipaliknad ke Bugan an hi
Bugan Bugan nana o..ya, o an in-Aliguyon.
262 Wada ot an imbangad muh Bugan an hi Bugan, ot anhan, an
in-Aliguyon."
263 Daulayan mon idu-yu nah dallinda kamaligda nangbunanda, hi
ad Halladung.
264 Ta ni-moy eha ikulung da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon
nayya o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
265 O ya ituluknah kagawan tuh gawana ya gawanadna, ay ad
Halladung.
266 Ta den ena ikulung da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon nayya
o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
267 Lad-angon da hulungon day kadaklan hi agpawanda o..ya, o
nun-alanganda, hi ad Halladung.
268 Inay dimtong day kapulun di alang hi agpawanda o..ya, o
ad Halladung nema o..e
269 In-ohnong yun aamod an bulalakkin wadah giligna ya gidde
na, ay i-Halladung.
270 Den imbohwat da nah ohladan taytayda ya umandoy da, uda-oy
da nak bannuta.
271 Idot-al da nah dulug nay alang hi agpawanda o..ya, o ad
Halladung nema o..e
272 Daulayan ha hogpona ya idawatna da Bugan ke Aliguyon
Dagdaguyon nana, an hi nak Amtalao.
273 Indokop nah di nit-ob an patyeh alanda hi agpawanda
o..ya, ad Halladung nema o..e
274 "Adiyu kayamaabuyhan Bugan ya hi Aliguyon Dagdaguyon nana,
an hi nak Amtalao."
275 Ta nen naunoga ot ipabangad day lakbin di nadulug an alang
hi agpawanda o..ya, o ad Halladung nema o..e
276 Ya ot mumpunbangad day aamod an bulalakkin wadah giligna
giddena, hi ad Huminang.
277 Hi Daulayan an mumbangad bod indina ad dallinda kamaligda
ya imbunanda, hi ad Huminang.
278 Pal-iwan dah kagawan tuh gawana o..ya, o ad Halladung
nema o..e
279 Nala-u han himbulan ot nagudwah kagawan tuh gawana ya
gawanadna, hi ad Halladung.
280 Inay an e hi Aliguyon Dagdaguyon nayya o. .ya, o an hi nak
Amtalao o.e
15
281 Imbad-ung na nah indinan ad dallinda kamaligda ya nangbunandaay
ad Banawol.
282 Indutuk na nah nadulug an alang hi agpawanda o..ya, o ad
Banawol nema o..e
283 Kayang an kimayakap day gulukay hi altugan punlingayon
Aliguyon Dagdaguyon nana, an hi nak Amtalao.
284 Loktat inindi nay himbtangan boy algod na o..ya, nangimbukig
nema o..e
285 Inay hi Binenwahen emamungkung hi gulukay nah nadululug an
alang hi agpawanda ya nun-alanganda, hi ad
Banawol.
286 Ya nangimolgahanay unga-unga nah daulon hi daulon
di alangda hi agpawanda o..ya, o ad Banawol
nema o..e
287 Inakkayang takon mam bo ta adita punlingayon hi gulukay hi
nadulug an alang hi agpawanda, hi ad Banawol.
288 De bon pumatapat dah altugan Aliguyon Dagdaguyon nayya o..
ya, o an hi nak Amtalao o..e
289 "Inay an hiddan mu man unga-unga an egimawah nadulug an
alang hi agpawanda, ya nun-alanganda, hi ad Banawol?"
290 "Kon mibagbagay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an nak
Amtalao.
291 Ya igawana moy Aliguyon Dagdauyon nayya o..ya, o an hi
nak Amtalao o..e
292 Pal-iwanda ihidol dah atuyug di bimoblen bulalakkin wadah
giligna
293 O an pinitonay nadulug an alang hi agpawanda nun alangan
da, o ad Banawol.
294 Minotwanay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an hi nak
Amtalao o..e
295 "Hiddan mum ungan impunngadan muh egimawah dulung nah
alang hi agpawanda, nun-alangda, hi ad Banawol?"
296 "On dan mibagbagay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, an hi
nak Amtalao o..e
297 Mun-uke ginawak di kagawan tuh gawana ya gawanadna, hi ad
Banawol,
298 Ommal nunlingayak ad dallinda kamaligda ya nangbunanda, hi
ad Halladung.
299 Ot kaina imbad-ung dallinda kamaligda, o ad Banawol."
300 O ya In-unay mo ya igawanay Aliguyon Dagdaguyon nayya o..
ya, an nak Amtalao o..e
16
301 An nihidol da nah atuyug di bimoblen bulalakkin wadah
giligna giddena, o ad Banawol.
302 Ta hinggop day tumindung an baleda peh gawana o..ya, ad
Banawol nema o..e
303 Ya an imangdad day limangaon inda-din dah nah dulung da
dumayad, ad Banawol.
304 Ya adi munggammal hi Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o
an hi nak Amtalao o..e
305 Inoy hapit bon In-uyay ya Inuyay ngadana, o an in-Binenwahen,
306 "An way papto-na an adika munggammal Aliguyon Dagdaguyon
307 Ima-ma-id Aliguyon Dagdaguyon nana, o an hi nak Amtalao.
308 Athidih kabigabigat hi kagawan tuh gawana ya gawanadna, o
ad Banawol.
309 Nimonmon mon In-uyay na In-uyay yana o..ya, o an in-
Binenwahen o..e
310 Hapit nan Iken an nan Iken nana ngadana, o an hi Binenwahen,
311 "Kayaggud nay ballihungon tay Aliguyon Dagdaguyon nayya,
o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
312 Nen abuluton Iken an nun Iken nanay ngadana, o an
hi Binenwahen.
313 Hi Iken mon lah-unonay ohladan umaldattanda o..ya, o ad
Banawol nema o..e
314 Ya inlikodnah kino-al nah baleda peh gawana ya gawanadna,
hi ad Banawol;
315 Inkolkol nay gulukay in-ayuduk nah daulon di tumindung an
baleda peh gawana ya gawanadna, Banawol.
316 Ya anhan di pampammakin Iken an nun Iken nayya o..ya, o
an hi Binenwahen o..e
317 "He-a ke man an gulukay an ingkagawan tuh gawana ya gawa
nadna, hi ad Banawol,
318 Omman iknong dakah ballihung Aliguyon Dagdaguyon nayya, o
an hi nak Amtalao o..e"
319 Ya de mon padalaona idawat nah aamod an bulalakkin wadah
giligna ya giddena, an i-Banawol.
320 Ot lagiman dat paliknad da ipabangad dan Iken an nun Iken
nayya o..ya o an hi Binenwahen o..e
17
321 Ot labbakona ta lub-ikon Iken an nun Iken an hi Binenwahen.
322 Ta nen ilintayag nah aamod an bulalakkin na o..ya, o i-
Banawol nema o..e
323 "Umat peh tu nun-oya ballihung Aliguyon Dagdaguyon nayya
o..ya o an hi nak Amtalao o..e"
324 Iken an hogponay tumindung an baleda peh gawana ya gawa
nadna, hi ad Banawol.
325 Pukhuwonay balangbang indawat nuh aamod an bulalakkin na
o..ya, o an i-Banawol nema o..e
326 "Ya ihihipduy yun aamod an bulalakkin wadah giligna ya
gidde na, a a i-Banawol.
327 O ya humalhaldot pamalangbang di in-ungan ohladan umaldat
tanda o..ya, hi ad Banawol nema o..e
328 Inoy an mihabhabuwag day mamagmagyan mamaddikit an wadah
giligna ya gidena, an i-Banawol.
329 An mangtaggam da nah ohladan na umaldattanda o..ya, o ad
Banawol nema o..e
330 Inoy an itnob dan ya imbagnod da hi kagawan tuh gawana ya
gawanadna hi ad Banawol.
331 Ya athidi kabigabigat hi kagawan tuh gawana o..ya, o ad
Banawol nema o..e
332 Inoy ta-wa piboy Bugan an hi Bugan nana, o an in-Aliguyon,
333 An imbad-ungna boh nadulug an alang hi agpawanda o..ya,
ad Nunggidayan nema o..e
334 Iddoy an nadatngan himbtangan boy algodna ya lagodna, ya
nangimbukig
335 Ot emamukung hi Iken ay nun Iken nayya o..ya, an hi
Bilingon o..e
336 Pangpangayanat nadulug an alangda hi agpawanda nun-alan
ganda hi ad Nunggidayan.
337 Inay an dinatnganay unga-ungan hi Bugan an hi Bugan nayya,
o..ya an in-Aliguyon o..e
338 Inay an motmotwaon Iken an nun Iken nana ngadana, o ay
Bilingon
339 Inakayang day munglkabla ya nunhanal-o o..ya, o kabobbo
blenema o..e
340 Ne adi ot ya abu mamuking ibagbaganay ung-ungan mangmang
bun hi hi daulon nah alang hi agpawanda nun-alang
da, o ad Nunggidayan.
18
341 "Man hiddan mun unga-ungan ehimigup an emipangpangbunan hi
nadulug an alang hi agpawanda o..ya, o ad Nunggi
dayan nema o..e"
342 "On dan mibagbagay Bugan an hi Bugan nana, o an in-Aliguyon,
343 An nunlingayak hi nah indinan dallinda kamaligda nangbu
nanda, hi ad Halladung."
344 Iken an podpodnonay Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an
in-Aliguyon o..e
345 Nu nunheglan nunggawa dash kagawan tuh gawana, ad Nunggidayan.
346 Ot ihido da ta hogpon day tumindung an baleda peh gawana
ya gawanadna, ay Nunggidayan.
347 Ya pangug-uggipan da te nahdom nakahillong boy algodna o..
ya, nangimbukig nema o..e
348 Palpal-iwan dat inabungan da tuh gawana ya gawandna, ay
Nunggidayan.
349 Ya nakayang an un-indingngol di ballihung Aliguyon Dagda
guyon nayya o..ya, o an hi nak Amtalao o..e
350 Neyan hindol nay dallinda kamaligda ya nangbunanda, Nunggidayan.
351 Nangnangolan Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an Aliguyon
o..e
352 "Agan di ahan ta gilikot di nunggilig an bulalakkin wadah
giligna giddena, ay Nunggidayan,
353 Ek ibagbaga nadah aamod an bulalakkin na o..ya, o ad
Nunggidayan nema o..e
354 "Ialiyun di anhan ta apulak di nakallulan mimmam Bugan an
ay Bugan nana, o an in-Aliguyon."
355 O an ima-maid yun aamod an bulalakkin na o..ya, o i-
Nunggidayan nema o..e
356 "Ot dehtuy hin-it-tay mu itabbin min humungduh dallinada
kamaligda ya nangbunanda, o ad Banawol,
357 An ekami makiwotnah ballihung Aliguyon Dagdaguyon nayya
o..ya, o an hi nak Amtalao o..e"
358 "Nay ot man e had-on yun di banhan hi Bugan an hi Bugan
nana, o an in-Amtalao,"
359 An ek datngan apun hi Iken an hi Iken nayya o..ya, an hi
Bilingon o..e'
360 Daan mot ihidolmu nah kagawan tuh gawanaya gawanadna, an
hi Bilingo o..e"
19
361 Dinatnganah apunan hi Iken an nan Iken nayya o..ya, o an
hi Bilingon o..e
362 "He-a ke apu ya mangmangbun ka man tuh tumindung an bale
takuh gawana ya gawanadna, an Nunggidayan
363 Ta makikieyak hi aamod an bulalakkin na o..ya, o an i-
Nunggidayan nema o..e
364 "Ondan odika mahdi," kalyon Iken an Iken, o an Bilingon.
365 "Adiyak," an kalyon Bugan an hi Bugan o..ya,
366 Ot makikieh aamod an bulalakkin wadah giligna ya giddena,
ad Nunggidayan.
367 O ya mundalan da nah hinal-on de nunhanal-o o..ya, o
kabobboble nema o..e
368 Ya nihidol dah pantal nah dadaklan he agpawanda nunhawan
ganda, o nunhawanganda, o ad Banawol.
369 An podpodnon day Bugan an hi Bugan nayya o..ya, an in
Aliguyon o..e
370 Loktat indakal dah pingit di pantal nah kadaklan hi agpawanda,
hi ad Banawol,
371 Am ilad-ang dah punbanngan na bananuh agpawanda o..ya, ad
Banawol nema o..e
372 Pal-iwan da nihidol da nah nunggilig an bulalakkin wadah
giligna ad Banawol;
373 Ot in-ohnong dah bongbong di panayawan he ohladan umaldattanda
o..ya, o ad Banawol nema o..e
374 Ya wada kanu on mamagmagyan mamaddikitan di-in i-Banawol
375 An indalilinay panagtaggamna nah ohladan umaldattanda
o..ya, an Banawol nema o..e
376 Inay an hi In-uyay In-uyay an in-Binenwahen
377 Impukdit nan Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an hi nak
Amtalao o..e
378 "Notwaom ke han mangtaggam hi ohladan umaldattanda litaanganda,
ad Banawol."
379 Inligun Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, o an hi nak Amtalao
o..e
380 "Adi man din," kalyon Aliguyon Dagdaguyon nayya, o an hi
nak Amtalao.
20
381 Itnod na di pangang-ang nah madikit an di-i o..ya, i-
Banawol nema o..e
382 Ne an indakal nah bongbong di panayawan hi ohladan umaldattan
da lita-anganda, hi ad Banawol.
383 "Man -u kmoy humalhaldot han balangbang nah ohladan umaldattan
dalita-anganda, he ad Banawol.
384 Bugan an idaldalikdik nan emanagtaggam hi ohladan umaldattanda
o..ya, o ad Banawol nema o..e
385 An mayagyagyag di inhidingnah daulon hi ohladan umaldattan
da lita-anganda, o ad Banawol.
386 An impukdit In-uyay ya In-uyay ana o..ya, o an in-Binenwahen
o..e
387 "Anakaya Aliguyon motwaon keh ohladan umaldattanda litaanganda,
o ad Banawol."
388 Inligun Aliguyon pun-amunanay inikna nah tumindung an
baleda peh gawana ya ganadna, o ad Banawol.
389 Ya adi midlig di bukkakelnah ohladanda umaldattanda o..ya,
o ad Banawol nema o..e
390 Inay tuwe bon hinwitna bimbatangan boy algodna an hi
algodna, ya nangimbukig.
391 O mumpunbangad da moy ginumtad ti nalpu ad indinan ad
dallinda kamaligda, o ad Banawol.
392 In-uyay lah-unonay ohladan umaldattanda o..ya, o ad Banawol
nema o..e
393 Nan-u bot ibangad hi Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an
in-Aliguyon o..e
394 In-uyay in-alawanay taklenan Bugan an hi Bugan nan o..ya,
o an in Aliguyon o..e
395 "Anakayang an adika makibangad," an kalyon In-uyay ana, o
an in-Binenwahen,
396 "Tibom an timalin-away Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, o
an hi nak Amtalao o..e
397 Maka ot ya abu hogpon takuy tumindung an baletakuh gawana
ya gawanadna, hi ad Banawol."
398 Ot hogpon day tumindung an balida peh gawana, o ad Banawol.
399 Imangdad day limingaon inda-dindah dulungda o..ya, o as
Banawol nema o..e
400 On ot ya abuh Bugan an adi munggamal to munhunihuni munhihiga
mun-inawina nah tumindung an baleda peh
gawana ya gawanadya, o ad Banawol.
21
401 Ot nawawaday Aguinaya Aguinayan na o..ya, o an nak Aliguyon,
o..e
402 Ot am-amhon In-uyay ay hi ininit In-uyay nah dulung di
tumindung an baleda
403 An de boy impungngadanah Aguinaya Aguinayay o..ya, o an hi
nak Aliguyon o..e
404 Mungkog-a piboy Aguinaya Aguinaya ngadana, o an nak Amtalao.
405 An iogog-anay nginayona indinan ad dallinda kamaligda, o
ad Gonhadan.
406 An ena ingayoy Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an hi
nak Amtalao o..e
407 In-akdang nah dalan hinal-on di nunhanal-o nah hinal-o
dabobboble
408 Pal-iwan ya pimantal nah pantal hi agpawanda, hi ad Banawol
409 Ta ena id-ongan di bimoblen bulalakkin o..ya, o i-Banawol
nema o..e
410 An duma-da-lup hi pantal hi kadaklan hi agpawanda, hi ad
Banawol.
411 Han teya day in-ungan di bimoblen bulalakkin o..ya, an
i-Banawol nema o..e
412 Inlad-ang mun ohan unga han punbanngan na bananuh agpawanda,
hi ad Banawol.
413 An inay bon Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o an hi nak
Amtalao o..e
414 Intiptipen Aliguyon Dagdaguyon nana, o an hi nak Amtalao.
415 An tuwe manhan engumayon binabbaih pantal hi kadaklan hi
agpawanda, o ad Banawol."
416 An in-ohnongna nah punbanngan na bananuh agpawanda o..ya,
o ad Banawol nem a o..e
417 Hadhad-onay Aguinayan Aguinayan na, an nak Amtalao.
418 Nidattong hi kawad-an Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, o an
hi nak Amtalao o..e
419 Ot nen mumbake dah punbanngan na bananuh agpawanda
nunawaanda, ad Banawol.
420 "Mu nganne igohaom an ngumayo," Kalyon Aliguyon Dagdaguyon
nana o..ya, o an nak Amtalao o..e."
22
421 "An ek ingayoh tulangkun hi Aliguyon Dagdaguyon nana
o..ya, o an nak Amtalao o..e
422 "Maka ot ya abu ta gawaon tay kagawan tuh gawana ya gawanadna,
hi ad Banawol,
423 Omman nunyagud hi aydum an hi Bugan an hi Bugan nayya
o..ya o an in-Aliguyon o..e"
424 An impungngadanah Aguinaya Aguinayan na, o ay nak Aliguyon."
425 Ot gumawada bod kagawan tuh gawana o..ya, o ad Banawol
nema o..e
426 Ot ihdol da ot hopogday tumindung an baleda peh gawan ya
gawanadna, e ad Banawol.
427 Aguinayan pundap-uwanay pali agpupuwonay Aguinaya Aguinay
an na na o..ya, o an nak Aliguyon o..e
428 Di-yunan da te nahdom nakahillond di algodna ya hi algodna
ya hi algodna ya nangimbukig.
429 Pal-iwanda an hin-amama han kubbuhan bigbigatdah gawana ya
gawa-gawanadna o ad Banawol.
430 Oya on linutu day limingaon inda-din dah dulungda kay
umayad, hi ad Banawol.
431 Ot mangan da boh hanah limingaon inda-din dah dulungda
o..ya, ad Banawol nema o..e
432 Nabhugda ot idlig day imadadah pamadingan nah baleda peh
gawanaya gawanadna, e ad Banawol.
433 Ney hapit Aguinaya Aguinayan na o..ya, o an hi nak Amtalao
o..e
434 "Kagayud gawaon takuy indina dallinda kamaligda imbunanda,
o ad Huyadan,
435 Ta hidiy kiyuddungan Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an
in-Aliguyon o..e"
436 A humangan da ya in-o ya maki unladana, o In-uyay in-
Binenwahen
437 Ya ne peman abuluton In-uyay ay In-uyay o..ya, o an in-
Binenwahen o..e
438 Kay mun-ogog-ada lah-unon day ohladan umaldattan da ya
litaangan-da, o ad Banawol.
439 Nalmalya dah dalan hinal-on di nunhanal-o o..ya, kabobboble
nema o..e
440 Pal-iwanda inikhop dah pantal ya kadaklan hi agpawanda
nun-awaan-da, o ad Huyadan;
23
441 Ot inlad-ang dah punbanngan na bananuh agpawanda o..ya, o
ad Huyadan nema o..e
442 Numbanbanong dah punbanngan an bananuh agpawanda numpayawanda,
hi ad Huyadan.
443 Kayang mamanalong day aamod an bulalakkin na o..ya, an
i-Huyadan nema o..e
444 Kayang ammunay momondah Bugan an ay Bugan nana, an in-
Aliguyon.
445 Ot ihidol dah atuyug di bimoblenbulalakkin na o..ya, o
Ad Huyadan nema o..e
446 An in-ohnong dah ohladan umaldattanda lita-anganda, o ad
Huyadan.
447 O ya indung-on Dumulao Dumulao ana o..ya, o an nun in-
Amtalao o..e
448 An linah-unay ohladanda umaldattanda lita-anganda, o ad
Huyadan.
449 Ab-abuhanda da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya, o
an hi nak Amtalao o..e
450 "Kayang di napnaptangan yu hi dalan hi hinal-on di nunhanal-
on nah hinal-o kabobboble."
451 "Ammunan di banhan inan hi Indumulao ay Dumulao ana o..ya,
o an nun in-Amtalao o..e
452 Te indani impidpidwam di bayagmu hinal-on di nunhanal-o
kabobboble."
453 "Nan kaya natun-in Indumulao ay Dumulao ana, lummana, an
nun-in-Amtalao
454 Etaku ot ya abut hogpon takuy tumidnung an baletakuh
gawana ya gawanadna, o ad Huyadan."
455 Hogponda etipok-on day limingaon inda-din dah dulungda
o..ya ad Huyadan nema o..e
456 Ot nangan da nabhugda piwaklin day nunggamalanda ta idlig
day Imadadah pamadingan nah baleda peh gawana ya
gawanadna, o ad Huyadan.
457 Hapitmu aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya gawanadna, o an hi
nak Amtalao o..e
458 "Kayagudna Ama Iken an mun Iken nana, o an hi Amtalao
459 Kayagud nay umayauy kami peman ke Bugan an ay Bugan nayya
o..ya, o an in-Aliguyon."
460 Mu on tabalon Iken ay Iken nana, o an hi Amtalao
24
461 Iken ta on maipupuwan Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, o
an nak Amtalao o..e
462 Ot Aliguyon daulanay daulondah ohladanda umaldattanda ya
lita-anganda, nungga-idanda, o ad Huyadan.
463 Lingkodnay kinob-al nah baleda peh gawana o..ya, o ad
Huyadan nema o..e
464 Ingkokolnah gulukay in-ayuduknak kamaligda nah daulon di
baleda peh gawana ya gawanadna, o ad Huyadan.
465 Inakkayay panobotbal Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, an hi
nak Amtalao o..e
466 "He-a ke man an gulukay tuh gawana ya gawanadna, ad Huyadan,
467 Omman itbal dakah uyauymin Bugan an hi Bugan o..ya, o an
in-Aliguyon o..e
468 In-uyuuy mun gulukay nah kagawan tuh gawana ya gawanadna,
o an Huyadan."
469 Ya kolhonat padalaana ot paitnod idawatnah aamod an bulalakkin
o..ya, an i-Huyadan nema o..e
470 Ginibbudan linagimda ot ipabangd dan Aliguyon Dagdaguyon
nana, o an hi nak Amtalao.
471 Hopwaken an lokhaon Aliguyon Dagdaguyon o..ya, o an hi nak
Amtalao o..e
472 O ya intagnah aamod an bulalakkin wadah giligna ya giddona,
an i-Huyadan.
473 Ne umat keh nay uyauymin Bugan an hi Bugan o..ya, o an
in-Aliguyon o..e
474 Aliguyon an hogponay tumindung an baleda peh gawana ya
gawanad-na, hi ad Huyadan,
475 Pukhuwonay balangbang indawatnah aamod an bulalakkin na
o..ya, an in Huyadan nema o..e
476 "Panigtiyon yun aamod an bulalakkin wadah giligna ya
giddena, an i-Huyadan."
477 Humalhaldot kan balangbang hi ohladan umaldattanda o..ya,
o ad Huyadan nema o..e
478 An mihabhabuwag day mamagmagyan mamaddikit an di-in wadah
giligna ya giddana, o ad Huyadan.
479 Indinan dallinda kamaligda, hi ad Huyadan,
480 Inoy wa ot nable kayun mamagmagyan mamaddikit an di-i
o..ya, i-Huyadan nema o..e
25
481 An mungginawa ke way oha on inighopnah tumindung an baleda
peh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan.
482 Athidih kabigbigat tuh kagawan di gawana ya gawanadna
o..ya o ad Huyadan nema o..e
483 Loktat ya nungginaway uyauy da Bugan ke Aliguyon
Dagdaguyon ana, o an nak Amtalao.
484 An nundingkinggnol hi hinal-on di nunhanal-on nah hinal-o
kabobboble nema o..e
485 Ya hinidoldad dallinda kamaligda, o ad Gonhadan.
486 Nangnangolan Dulnuan a Dulnuan nayya o..ya, o an nak
Panga’iwan o..e
487 "An nganne kanuh naen," kalyon Dulnuan nana, o an nak
Panga’iwan
488 "Aga anut giligok di nunggilig an bulalakkin wadah giligna
ya gidddena, o ad Gonhadan,
489 Agandi ta ek piapul ta pangolak hi aamod an bulalakkin
o..ya, i-Gonhadan nema o..e
490 Dulnuan an giligonay nunggilig an bulalakkin wadah giligna
ya giddena, hi ad Gonhadan.
491 inatnganay magawogawong an aamod an bulalakkin na o..ya,
an i-Gonhadan nema o..e
492 An nganne piboy ibagbaga day Dulnuan kay Dulnuan nana, o
ay nak Panga’iwan.
493 "Man bahan hay ibagak ya makimkimaak e da-yun aamod an
bulalakkin na o..ya, an i-Gonhadan nema, o..e"
494 "Ne dehtuy hin-it-ay hi bulunmi mu balunon min humungdu
hi indinan ad dallinda kamaligda ya nangbunanda,
hi ad Huyadan.
495 Man ekami emakiboykat hi uyauy da Aliguyon ke Bugan an
hi Bugan nayya o..ya, o an in-Aliguyon o..e"
496 "Anakkaya banhan had-on yun di banhan hi Dulnuan kay
Dulnuan nana, ngadana, o ay nak Panga’iwan."
497 "Nayya Dulnuan kay Dulnuan ana ngadan, o ay nak Panga’iwan
498 "Ya on maid alittan aman hi Iken an Iken nana o..ya, o an
hi Panga’iwan.
499 "Humapit ka Dangunay ya Dangunay yana, o an in-Panga’iwan,
500 "Mu ot omman puboy on day way kidna," ne kaloyon Indangunay
ya Dangunay o..ya, o an in-Panga’iwan o..e
26
501 Ya Dulnuan ninomnomnay bawotnah nunggilig an bulalakkin
wadah giligna ya giddena, hi ad Gonhadan.
502 Dulnuan giligonay nunggilig an bulalakkin na o..ya, o ad
Gonhadan nema o..e
503 Duldulnuan mon emakibawbawot hi in-ungan di bimoblen
bulalakkin wadah giligna giddena, ad Gonhadan.
504 An nen mumbabawot day in-ungan di bimoblen bulalakkin
wadah giligna ya giddena, an i-Gonhadan.
505 Inay makibawbawot kanuh Dulnuan an Dulnuan nayya o..ya,
o an nak Panga’iwan o..e
506 Hinmapit day aamod an bulalakkin wadah giligna ya giddena,
ay i-Gonhadan.
507 "Ya man-u pubo mu omman nubayagmah tulangumun hi Bugan an
hi Bugan nayya o..ya, o an nak Panga’iwan o..e"
508 "Nganney punhapityun aamod an bulalakkin wadh giligna ya
giddena, o i-Gonhadan?"
509 Inay ima-maid yun aamod an bulalakkin na o..ya, an i-
Gonhadan nema o..e
510 Dulnuan egumawah kagawan tuh gawana ya gawandadna, hi ad
Gonhadan.
511 Inay ibobboh-ol nan inanan hi Indangunay na Dangunay yana
o..ya, o ay in-Panga’iwan o..e
512 "Ay ondan immibayagka ina Dangunay ay Dangunay ya ngadana
o an in-Panga’iwan?"
513 Adi humumbel hi Indangunay ay Dangunay o..ya, o an in-
Panga’iwan o..e
514 "Ot ne immibayagda ina Indangunay ay Dangunay yana, o ay
in-Panga’iwan.
515 Omman ten igohaok an oyak mumpolak hi gamgam takuh kagawan
di gawana ya gawanadna, o ad Gonhadan.
516 An te pang-anap kun tulangkun hi Bugan an hi Bugan nayya
o..ya, o an nak Panga’iwan o..e"
517 Nakaya ina Dangunay an eka mo mumpolak hi odon takuh
kagawan tuh gawana ya gawanadna, hi ad Gonhadan.
518 Indangunay "Nu takon mambo adika ung-unga," kalyonan
Dulnuan na Dulnuan nayya o..ya, o ay nak Panga’iwan
o..e
519 "Damunay kaong-ongalak hi dalan nah hinal-on di nunhanal-o
ya hinal-o, kabobboble;
520 Mu ot hay ke mo id-idduk ya hay balangbang takuh kagawan
tuh gawana ya gawanadna, o ay Gonhadan."
27
521 Dulnuan bo an obananay balangbangna nah kagawan tuh gawana
o..ya, o ad Gonhadan nema o..e
522 Dulnuan malmalya nah dalan hi hinal-on di nunhanal-on nah
ihinal-o o kabobboble.
523 O ya dinatnganay hinal-on di nunhanal-on di hinal-o o..ya,
an kagbobboble nema o..e
524 "Nganney pungngadan tuwen hinal-o di nunhanal-on ya hinalo
ya kabobboble?"
525 "Omman hay e pungngadana ad kagawan tuh gawana ya gawanad
na, o ad Madadyong."
526 "An nganne udot piboy em-iplak," an kalyon dan Dulnuan ke
Dulnuan nayya o..ya, an nak Panga’iwan.
527 "Omman eyak mumpolak hi balangbang hi indinan ad dallinda
kamaligda nangbunanda, hi ad Gonhadan."
528 "Ngan ingkaatna yun aamod an bulalakkin o..ya, an i-
Madadyong nema o..e
529 In-akup nah nundugihan nah kagawan tuh gawana ya gawanadna,
o ad Madadyong.
530 "Ugge ta ginumla," an kalyon di aamod an bulalakkin na
o..ya, an i-Madadyong nema o..e
531 Dulnuan mon malya malyah dalan nah hinal-o di nunhanal-o
o..ya, kabobboble nema o..e
532 Malmalya an inikhopnah pantal nah kadaklan hi agpawanda
awaanda, e ad Madadyong.
533 An kon waday naya ad dallinda kamaligda nangbunanda, hi ad
Huyadan.
534 Imbaganah in-ungan di bimoblen bulalakkin wadah gilig
na yagiddena, ay i-Huyadan.
535 "An nganney impungngadan tuwen hinal-on di nunhanal-o
o..ya, an dabobboble nema o.e"
536 "An mungngadan di kagawan tuh gawana ya gawanadna, hi ad
Huyadan."
537 Gimaway uyauy da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon o..ya, an hi
nak Amtalao o..e"
538 "Kudukdul han nomnom Dulnuan ay Dulnuan nayya ngadana, o
ay nak Panga’iwan.
539 Ot ilad-angnah punbangan na bananuh agpawanda, numpayawan
da, hi ad Huyadan.
540 Nihidol hi atuyug di bimoblen bulalakkin o..ya, o i-Huyadan
nema o..e
28
541 O ya in-ohnong nah ohladan umaldattanda lita-anganda umayodda,
hi ad Huyadan.
542 Inay ot higuponay tumindung an baleda peh gawana ya gawanadna,
he ad Huyadan.
543 Inhablenay balangbangna nah pakid di baeda peh gawana ya
gawanadna, hi ad Huyadan.
544 O ya mummommomay Aliguyon Dagdaguyon nana o..ya, o an
nak Amtalao o..e
545 Ay minotwanah Dulnuan kay Dulnuan nana, o an nak Panga’iwan.
546 An deyan motmotwaon ken Aliguyon Dagdaguyon nayya o..ya,
o an hi nak Amtalao o..e
547 Kalyonay "Inay an kay hi Bugan an hi Bugan nayya o..ya,
o an in-Aliguyon o..e
548 Ot nayan ena inayagan hi Bugan an hi Bugan nayya, o..ya,
o an Aliguyon
549 Bugan minotwanah tulangnan hi Dulnuan ay Dulnuan nana,
ot ahan, o an hi nak Panga’iwan.
550 Nayyay hapit Bugan an hi Bugan nayya o..ya, o an in-Aliguyon
o..e
551 "Omman in-ohhan inatan hi Indangunay di ulle-ullenan he-a,
Dulnuan kay Dulnuan nayya, o an nak Panga’iwan,
552 Mu omman attog eyak iniplak hi ablana," an kalyon Bugan an
hi Bugan nayya o..ya, o ad Huyadan.
553 Dulnuan an inhuyapnay nangina nah ohladan umaldattan,
litaanganda, o ad Huyadan
554 Hi Aliguyon an ne boy hapitnan Bugan an hi Bugan nayya
o..ya, o an in-Aliguyon o..e
555 "Adim aton hina te gulatna bo ya edita hanapon," an kalyon
Aliguyon Dagdaguyon nana, kattoga anhan, o an nak
Amtalao.
556 Ne ot ya abun taul di hapitmu Dulnuan ay Dulnuan nayya
o..ya, o an nak Panga’iwan o..e
557 Inay an nalubyag ka Bugan an hi Bugan, attog anhan, o an
in-Aliguyon.
558 Iniphodna moy hapitnan Dulnuan ay Dulnuan nayya, attoganhan,
an nak Panga’iwan.
559 Himapitka bo Dulnuan ay Dulnuan nayya o..ya, o ay nak
Panga’iwan o..e
560 "Omman kuminailak," mod kalyon Dulnuan ay Dulnuan nana
ngadana, o an nak Panga’iwan.
29
561 "An nangamungak hi tulud di uyauy yuh dagawan tuh gawana
o..ya, o ad Huyadan nema o..e"
562 An kalyon Dulnuan mumbangad mod indina ad dallinda kamaligda
nangbunanda, hi ad Gonhadan.
563 O an na maibangadak di uyauy tuh kagawan di gawana o..ya,
ad huyadan nema o..e
564 Dulnuan mon malyah dalan hinil-on di nunhanal-o ya hinalo
kabobboble
565 Pal-iwanan nihidol hi ni-adanda kagawan tuh gawana o..ya,
o ad Gonhadan nema o..e
566 Neh Pamagbagan inanan hi Indangunay na Dangunay yana,
ngadana o an in-Panga’iwan.
567 "Omman dinatngak di uyauy da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon
nayya o..ya, o an hi nak Amtalao o..e"
568 "O ya ot umat keh na," Kalyon Indangunay na Dangunay yana
ya ngadana, ni-anhan, o an in-Panga’iwan.
569 "O ta tumuludak mo peman," an kalyon Dulnuan ya Dulunan
nayya nayya o..ya, an ay nak Panga’iwan o..e
570 Dulnuan giliginoy nunggiling an bulalakkin wadah giligna
ya giddena, hi ad Huyadan.
571 Umayag hi aamod an bulalakkin na o..ya, an i-Huyadan nema
o..e
572 "Makayu ga-itan yuh Dulnuan ay Dulnuan nana, bo anhan, o
an nak Panga’iwan;
573 Ta tumulud takuh uyauy da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon
nayya o..ya, an hi nak Amtalao o..e"
574 "Innuna mon," kalyon di aamod an bulalakkin wadah giligna
ya giddena o ad Gonhadan.
575 O ya inabulutyun aamod an bulalakkin wadah giligna ya
giddena, an i-Gonhadan.
576 Inay an nadagup da boy aamod an bulalakkin na o..ya, i-
Gonhadan nema o..e
577 Dulnuan mon inlikkodnah kinob-al nah baleda pch gawana ya
gawanadna, hi ad Gonhadan.
578 Ingkokol nah gulukay hi kinob-al nan baleda peh gawana ya
gawanad na, hi ad Gonhadan.
579 Ingkigkingan Dulnuan ay Dulnuan nayya o..ya, o an nak
Panga’iwan o..e
580 Ya an binughutnay liddingan di ambayungan di-i, butung nan
di an dinallingding ding o..e
30
581 Tinandugnay gulukay hi nan gitanganah dulungda
kiddudukiddungda, hi ad Gonhadan.
582 On yaden indakangnah dalan nah hinal-on di nunhanal-o o..
ya, kabobboble nema o..e
583 Pal-iwan day dalan nah hinal-on di nunhanal-o o..ya,
kabobboble nema o..e
584 Inay inikhopdah pantal nah kadaklan hi agpawanda nun
awaanda, hi ad Huyadan.
585 An inlad - angdahi punbanggan na bananuh agpawanda o..
ya, o ad Huyada nema o..e
586 Nihidolnah atuyug di bimoblen bulalakkin wadah gilignaya
giddena, o ad Huyadan.
587 O yag Dulnuan an ena ihabley balangbangnah pakid di baleda
peh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan.
588 O ya Aliguyon an linah-unay ohladan umaldattanda o..ya
o ad Huyadan nema o..e
589 Ne hapitmu Dulnuan ay Dulnuan ay Dulnuan nana, an hi
ayduna o ay nak Panga’iwan.
590 "Tayyayay omay balangbangkun an ibalangbang hi ohladan
taku umaldattanda o..ya, o ad Huyadan nema o..e
591 Ne an tayawan Dulnuan ay Dulnuan nana ngadana, o ay nak
Panga’iwan.
592 Nu inpahaldotnay balangbang hi ohladan umaldattanda o..
ya, o ad Huyadan nema o..e
593 Dulnuan Idaldalilinay panagtanggamna nah ohladan umaldat
tanda lita-anganda, hi ad Huyadan.
594 An hay ke hapit di aamod an bulalakkin na o..ya, an i-
Huyadan nema o..e
595 "Makayyagud di ay-aydun taku peman hinaen mungkablah
nunhanal-o ya an kabobboble."An taggaman Dulnuan
kay Dulnuan nayya o..ya, an ay nak Panga’iwan o..e
596 An taggaman Dulnuan kay Dulnuan nayya o..ya,
o an nak Panga’iwan o..e
597 Indakalnah bobong di panayawan hi ohladan umaldattanda
litaanganda, hi ad Huyadan.
598 An ney hapit bon Dulnuan kay Dulnuan nayya o..ya, o ay
599 "Ne ayya on dan maid inggupmu aydun hi Aliguyon Dagdaguyon
nana, o an hi nak Amtalao?"
600 "Nakaya nadatgayan di kaladakan hi kagawan tun gawana o..
ya, o ad Huyadan nema o..e"
31
601 "O ya yagudnay ilah-un mu banhan di ohan pan-ay hi ohladan
umaldattanda ya lita-anganda, o ad Huyadan."
602 Aliguyon mon ilah-unay ohan pan-ay hi ohladan umaldattanda
o..ya hi ad Huyadan nema o..e
603 Ne hapitmu bo Dulnuan kay Dulnuan nana ngadana, o ay nak
Panga’iwan,
604 On dan maid inid-um muh mamagmagyan mamaddikit an di-i
o..ya, hi ad Huyadan nema o..e"
605 "Omman immaddu day naubo nah kagawan tuh gawana ya gawanadna,
hi ad Huyadan.
606 Ta on pe Aliguyon an umayag hi mamagmagyan mamaddikit an
di-i, an i-Huyadan.
607 O ya kailiyan da ya ibongbong da inkapung dah Dulnuan ya
Dulnuan nana o..ya, o an nak Panga’iwan o..e
608 Nun aliklikwo da indawat Dulnuan kay Dulnuan nana, an nak
Panga’iwan.
609 Dulnuan nanug-ultib indawatnan Aguinaya Aguinayan na o..
ya, o an hi nak Amtalao o..e
610 Pakadawatom Aguinaya Aguinayan na ngadana, o an nak Amtalao.
611 O ya Pal-iwan da mon hin-a-amaingganay mawa-way kubbuhan
nah kagawan tuh gawana ya gawanadna, hi ad Huyadan.
612 Oy ya mon inumda moy uyauy da Bugan ke Aliguyon Dagdaguyon
nayya, o..ya, o an hi nak Amtalao.
613 Dulnuan mo peman an kuyugonay Aguinaya ay Aguinaya na, ot
anhan, o an hi nak Amtalao.
614 Gawaonda mod kagawan tuh gawana o..ya, o ad Gonhadan nema
o..e
615 Ta hidi moy kiyuddungan Aguinaya Aguinaya na, o an hi nema
o..e
617 Huyya ta ne uma-umayauy da mod indina ad dallinda kamaligda
imbunanda, hi ad Gonhadan.
618 Ot ne nun-ingngadan mo peman hi Aguinaya Aguinayan na ya,
o..ya an in-Amtalao o..e
_______________